Er wordt om mij heen veel vlees geminderd. Voor het milieu en voor het dierenwelzijn. Dat zijn hele legitieme redenen. De tijd is voorbij dat vlees standaard op het menu zou moeten staan.
Maar waarom zou je wel of niet vlees moeten eten als je naar gezondheid kijkt? Van rood vlees zouden we nog maar 500 gram mogen hebben per week en bewerkt vlees moeten we helemaal mijden. Maar vanaf de oertijd is vlees toch altijd een belangrijk onderdeel geweest van ons eetpatroon? Waarom mogen we dan nu nog maar 2 flinke biefstukken per week?
Vlees levert naast eiwit van hoge kwaliteit nog veel meer belangrijke voedingsstoffen. Mager onbewerkt vlees staat in de Schijf van Vijf van het Voedingscentrum en past in een gezond voedingspatroon. Vlees is rijk aan de vitamines B1, B6 en B12 en het mineraal zink. Daarnaast levert het vitamine B2 en de mineralen ijzer, fosfor en seleen. Het ijzer in vlees wordt heemijzer genoemd en wordt gemakkelijk opgenomen in je spijsverteringskanaal. Plantaardig ijzer heeft vitamine C nodig om goed opgenomen te worden.
Rood en bewerkt
Er wordt een onderscheid gemaakt tussen rood en wit vlees. Dit gaat niet over rauw of doorbakken. Rood vlees komt van runderen, kalveren, varkens, schapen, geiten en paarden. Wit vlees van kip en ander gevogelte en van tamme konijnen.
We eten hier in Nederland minder vlees dan bijvoorbeeld de VS. De consumptie is hier het hoogst onder jongens en mannen met ruim een ons per dag. Bijna de helft van het vlees dat we eten is bewerkt vlees. Met bewerkt vlees wordt bedoeld dat voorafgaand aan de verkoop vlees is bewerkt om de smaak of houdbaarheid te beïnvloeden. Denk aan roken, zouten, drogen en/of het toevoegen van conserveringsmiddelen zoals nitraat of nitriet. Het meeste bewerkte vlees is rood vlees. Alle vleeswaren, zoals worst, ham of paté maar ook hamburgers zijn bewerkt vlees.
Beroerte, diabetes en kanker
Er is steeds meer wetenschappelijk bewijs dat aantoont dat het eten van rood vlees, en met name bewerkt vlees, het risico op bepaalde soorten kanker, diabetes type 2 en beroerte verhoogd. Om met de laatste te beginnen, 100 tot 120 gram rood vlees per dag hangt samen met een tien procent hoger risico op beroerte. Dezelfde hoeveelheid vlees geeft 15 procent hoger risico op diabetes type 2. Het is nog onduidelijk hoe dit mechanisme werkt. Mogelijk speelt heemijzer of nitriet uit bewerkt vlees een rol in het ontstaan van insulineresistentie. Koolhydraten kunnen het niet zijn want die zitten niet of nauwelijks in vlees. De World Health Organisation (WHO) noemt rood vlees mogelijk kankerverwekkend. Met name het risico op darmkanker is verhoogd. Iemand die een ons vlees eet verhoogt zijn risico op darmkanker van 6 naar 7 procent ten opzichte van iemand die geen vlees eet. Verder is er sterk bewijs op een grotere kans op longkanker wanneer je veel vlees eet.
Heemijzer
Het is opvallend dat met name het ijzer een reden is voor schadelijke effecten. Opvallend omdat veel sporters vlees (blijven) eten vanwege het ijzer. Heemijzer, het ijzer in vlees, is verantwoordelijk voor het transport van zuurstof in ons bloed. In ons beenmerg bouwen we ijzer als hemoglobine in onze rode bloedcellen. Dat kan uit plantaardig ijzer of uit dierlijk heemijzer. Een teveel aan heemijzer kan in onze darmen de darmwand beschadigen en zo het risico op darmkanker bevorderen is het idee. Daarnaast kan het de vorming van nitrosaminen bevorderen die mogelijk ook kankerverwekkend zijn.
Bewerkt vlees vormt daarom een groter risico omdat het diverse schadelijke stoffen bevat door het conserveren, roken en zouten. Daarnaast wordt het eten van verbrand vlees afgeraden vanwege de PAK’s (polycyclische aromatische koolwaterstoffen) die kankerverwekkend zijn.
Hormonen en roken
Een zwartverbrande hamburger van de barbecue is dan ook om veel redenen een afrader. Maar in perspectief, het risico op kanker door roken is veel groter.
In Amerikaanse documentaires worden naast dierenleed nog andere redenen aangevoerd om vlees te minderen. Zo zouden de kunstmatige hormonen in vlees gezondheidsrisico’s voor ons hebben. In Europa is het toedienen van hormonen om de vleesproductie te vergroten, verboden. Ook mogen producten met hormonen niet worden ingevoerd en worden verkocht. De warenautoriteit zie toe op dit hormoongebruik. In de VS is hormoongebruik wel toegestaan. En dan is er nog het antibioticagebruik en de dierziekten zoals Q-koorts waarom vleesconsumptie regelmatig ter discussie staat. Er wordt echter gecontroleerd en het vlees in de handel zou dan ook veilig moeten zijn.
Af en toe is vlees heerlijk vind ik zelf. En mocht je na bovenstaande nog zin hebben in een stukje vlees, geniet ervan. Het is niet ongezond maar je kan prima zonder.
Tips voor vleeseters
- Van vlees word je ook heel ziek als je het niet hygiënisch bereidt of voldoende verhit
- Houdt het bij 500 gram rood vlees per week
- Minimaliseer de hoeveelheid vleeswaren en andere soorten bewerkt vlees
- Eet dagelijks minimaal 250 gram groente, twee stuks fruit en zoveel mogelijk onbewerkt voedsel (volkoren granen). De variatie aan vezels zorgt ervoor dat de passage in je darmen sneller gaat waardoor het beschermt tegen kanker.
- Ga je voor vlees, kies dan vlees van een (biologische) slager die je kan vertellen waar het varken of de koe vandaan komt.
Enkele misvattingen over vlees
- Vlees levert vitamine B12: Het klopt dat plantaardige producten geen vitamine B12 leveren. Eieren en zuivel bevatten echter ook B12. En ook interessant, vlees bevat B12 omdat dieren het gesuppleerd krijgen.
- Vlees levert ijzer: vlees bevat heemijzer wat gemakkelijker opgenomen wordt dan plantaardig ijzer. Maar drie opscheplepels bonen bevatten meer ijzer dan een dikke biefstuk. Eet je daar iets vitamine C-rijks bij zoals paprika, ui of een mandarijn, dan wordt dit ijzer ook prima opgenomen.
- Vlees bevat eiwit: De gemiddelde Nederlander krijgt meer dan voldoende eiwit binnen. Je hebt minimaal 0,8 gram eiwit per kilogram eiwit dagelijks nodig. Gemiddeld zitten mannen op 88 gram per dag. Meer dan voldoende dus.